کپی‌رایت به معنای ساده حقی هست که به خاطر مالکیت معنوی به پدیدآورنده اثر تعلق می‌گیرد. مالکیت در گذشته فقط برای موجودات فیزیکی تعریف شده بود اما اکنون مالکیت معنای وسیعتری پیدا کرده و شامل آثار ادبی، هنری و از این قبیل میشود و هرگونه استفاده منوط به کسب اجازه از صاحب اثر خواهد بود. کنوانسیون برن نیز یک معاهده‌ی بین‌المللی است که در سال هزار و هشتصد و هشتاد و شش (دوران ناصرالدین شاه) تصویب شد و هر کشور را ملزم به حمایت از آثار پدیدآورنده همچون تبعه‌ی خود می‌کند. البته ایران هیچوقت به همراه چند کشور انگشت شمار دیگر عضو کنوانسیون برن نشده است.
فارغ از این که کپی‌رایت تا چه حد صحیح هست، شامل چه چیزهایی باید باشد و خرده فرهنگ‌هایی که برای مبارزه با بخش‌هایی از کپی‌رایت به وجود می‌آیند چه مزایا و معایبی دارند، در این پست به یک داستان شخصی با معزل عدم پیوستن ایران به کنوانسیون برن و یک داستان مربوط به یوگا و سواستفاده از کپی‌رایت می‌پردازیم.
چند سال پیش کتابی را در زمینه‌ی یوگا با هماهنگی نویسنده و انتشارات اصلی و توافق بر روی مبلغی اندک برای کپی رایت صرفاً به خاطر رعایت اخلاق نشر (چون ایران عضو کنوانسیون برن نیست) ترجمه کردیم و نوبت به پیدا کردن انتشارات خوب رسید اما خبر چاپ ترجمه‌ی همان کتاب را در همین بحبوحه‌ی شور و هیجان دیدیم. آبی بود روی آتش و حس کرختی وصف ناپذیر و اگر پیشتر چند ماجرای مشابه یا حتی بدتر مثل ترجمه از روی ترجمه قبلی و تغییر فقط در طراحی جلد را نشنیده بودیم، آتش عشقمان نه تنها به ترجمه که به چند علقه‌ی دیگر در زمینه‌ی یوگا، ورزش، ذهن، سبک زندگی و از این قبیل نیز خاموش می‌شد. مترجم جدید کار اشتباهی نکرده بود اما فقط یک جمله دوای این درد و دردهای مشابه است: «ایران باید به هر قیمتی به کنوانسیون برن بپیوندد».
بیکرام چودری، بیزینس‌من هندی-آمریکایی یوگا و موسس سبک بیکرام یوگا برنامه‌ای شامل بیست و شش وضعیت یوگا که به شکل ثابت اجرا میشوند را آموزش داد و نزدیک هزار موسسه یوگا با سبک بیکرام یوگا در آمریکا شکل گرفت. صرف نظر از پرونده‌های غیراخلاقی بیکرام که منجر به رسوایی وی شد، نقش بیکرام در پیشرفت یوگا قابل چشم‌پوشی نیست به خصوص در شکل‌گیری یک نوع از مسابقات یوگا که اکنون توسط فدراسیون بین‌المللی یوگای ورزشی (به ریاست همسر سابق بیکرام) هدایت میشود. یکی از این موسسات به اسم «یوگا برای همه» که جزو شاگردان بیکرام بود شروع به آموزش یوگای رایگان یا به عبارتی یوگا با پرداختی آزاد نمود به نحوی که «هر کسی هرچقدر دلش میخواد» پرداخت کند.. بیکرام در سال دو هزار و یازده شکایتی علیه یوگا برای همه تنظیم کرد و خواستار ثبت کپی‌رایت برای آن بیست و شش وضعیت شد که خوشبختانه با مخالفت دادگاه روبرو شد و نهایتاً الان آساناهای یوگا جزو مالکیت عمومی هستند. اما در نهایت: «آساناهای یوگا با هر اسمی باید در مالکیت عمومی باقی بمانند».
